ЈЕРОМОНАХ ФИЛИМОН

Живот и дело

Опитен и плоден книжевен деец кој главно работел во црквата „Св. Никола“ во село Војнег, Пробиштипско.

Опитен и плоден книжевен деец кој главно работел во црквата „Св. Никола“ во село Војнег, Пробиштипско. Неговите ракописи биле наменети за Лесновската манастирска библиотека или за индивидуални потреби на некои свештеници од околните парохиски цркви, што зборува за интензивните контакти на книжевникот со едуцирани и влијателни луѓе од тоа време. Иако не се докрај идентификувани сите ракописи што произлегуваат од негова рака, се претпоставува дека тој де...

Опитен и плоден книжевен деец кој главно работел во црквата „Св. Никола“ во село Војнег, Пробиштипско. Неговите ракописи биле наменети за Лесновската манастирска библиотека или за индивидуални потреби на некои свештеници од околните парохиски цркви, што зборува за интензивните контакти на книжевникот со едуцирани и влијателни луѓе од тоа време. Иако не се докрај идентификувани сите ракописи што произлегуваат од негова рака, се претпоставува дека тој дејствувал уште и во Лесновскиот манастир, во с. Трохало, во местото „Краина“ и можеби во друг помал околен скрипториум. Со неговата книжевна дејност се поврзуваат повеќе ракописи: Службен минеј за месеците мај и април, (од крајот на XV век), Псалтир со последование (1510/1520, Белград, УБ „Светозар Марковиќ“, Ќоровиќ бр. 9) и два ракописи пишувани во 1515 година – уште еден Псалтир со последование и еден Апостол.

Службениот минеј (како што информира во содржината на записот, каде што се потпишал со понизок чин „ѓак“) Филимон го препишал во местото „Краина“, во времето на Злетовскиот митрополит Ефтимиј и деспотот Ѓураѓ. Овој ракопис се чува во Софија, НБ, сигн. 69/1939, бр. 899. Псалтирот со последование од 1510/1520, (Белград, УБ, Ќоровиќ бр. 9) не содржи запис од раката на книжевникот, но постојат записи од подоцнежен период што сведочат за неговиот престој во библиотеката на Лесновскиот манастир. Поради тоа се изведуваат претпоставки дека пишувањето се одвивало или во Лесновскиот манастир или во црквата „Св. Никола“ во местото Војнег, Пробиштипско. Интересно е што во месецословот меѓу другите се споменуваат и: Св. Петка Епиветска, Св. Гаврил Лесновски, Сименон Немања, Св. Сава, архиепископот Арсениј и др.

Псалтирот со последование од 1551 г. е обемен ракопис од хартиени листови (251), илуминиран со раскошни иницијали и знаменца во плетен стил и со тератолошки елементи, што зборува за уметничката опитност и дарба на книжевникот. Особено е интересно „последованието“ со својата разнообразна содржина, каде што во месецословот се споменуваат помените на: Св. Јоаким Осоговски, Св. Јоан Рилски, Св. Иларион Мегленски, Св. Сава, Св. Кирил Солунски, Св. Симеон Немања и др., понатаму содржи типик на црковната служба на Ерусалимсклата лавра „Св. Сава“, воскресни тропари и ипакои на осумте гласови, кондаци и икоси, деветте библиски песни, делови од часословот, параклиси и актисти, литургиите на Св. Јован Златоуст и Св. Василиј Велики и др. Особено е интересен обемниот запис на јеромонах Филимон на последниот лист од ракописот. Псалтирот се чува во Белград, УБ „Светозар Марковиќ“, (Ќоровиќ, бр. 11).

Апостолот од 1515 година има запис од раката на Филимон, кој наведува дека го препишал ракописот за поп Бојко во с. Трохало, Кратовско. Ракописиот денес се чува во Белград, УБ „Светозар Марковиќ“, (Ќоровиќ, бр. 6). Б. Јовановиќ-Стипчевиќ во своите споредбени истражувања заклучува дека помал фрагмент од истиот ракопис бил однесен од А. Гилфердинг и денес се чува во Руската национална библиотека во С. Петербург (F.I 488). (М. Ј.-Т.)