ГЕОРГИ БАЛАСЧЕВ

Живот и дело

Автор исполнет со академски жар, со научен стил и полемички настап.

Историчар-медиевист, археолог, преведувач, книжевен историчар и книжевен критичар. Еден од најистакнатите проследувачи на средновековната, но и на современата книжевност на германски јазик.

Се школувал во Охрид и Солун, во Софија специјализирал историја, а во Виена славистика. Извршувал повеќе функции: бил професор во повеќе основни училишта и гимназии, уредник (кустос) во Археолошкиот музеј, уредник во Етнографскиот музеј (обата во Софија) итн. Баласчев е еден од основачите на Младат...

Историчар-медиевист, археолог, преведувач, книжевен историчар и книжевен критичар. Еден од најистакнатите проследувачи на средновековната, но и на современата книжевност на германски јазик.

Се школувал во Охрид и Солун, во Софија специјализирал историја, а во Виена славистика. Извршувал повеќе функции: бил професор во повеќе основни училишта и гимназии, уредник (кустос) во Археолошкиот музеј, уредник во Етнографскиот музеј (обата во Софија) итн. Баласчев е еден од основачите на Младата македонска книжевна дружина (ММКД) и на списанието Лоза (1892 – 1894). Од 1909 до 1920 г. бил главен редактор на списанието Минало. Автор е на голем број трудови посветени на средновековниот период на Македонија и Бугарија („Кореспонденцијата на Цариградскиот патријарх и Охридскиот архиепископ од почетокот на XV век“, „Град Охрид“ и др.), на неколку преводи од германски јазик (Македонското прашање од Рихард фон Мах и др.), како и на голем број книжевно-критички осврти и рецензии („Ј. Иванов. Кон историјата на преродбата на гр. Охрид“, 1894; „Gustav Kalb. Der erste Unterricht in der Knabenhandarbeit“, 1894 и др.). Објавувал написи во списанијата и весниците: Лоза, Минало, Волја, Периодическото списание на Б’лгарското книжовно дружество итн. Дел од неговите написи се објавени под псевдонимот Езерски.

Од богатиот творечки опис на Баласчев се издвојуваат книгите: Неколку кратки летописни белешки за состојбата на западните Македонци во првите 45 години од овој век (1890) и Биографски и книжевни цртици на Григор С. Прличев, и неговата наградена поема од 1860 година на поетскиот конкурс во Атина (1897). За првата книга е карактеристично што ја отпечатил на „родниот јазик“, најавувајќи го новото движење (ММКД) во македонската историја. Книгата, всушност е одбир на фрагменти преведени од грчки јазик посветени на Македонија.

Втората книга, пак, Биографски и книжевни цртици на Григор С. Прличев..., претставува книжевно-историско и критичко четиво посветено на животот и делото на Прличев. Пофалбите за убавината и естетските вредности на Сердарот, Баласчев ги заокружува со нагласката: „и навистина звучниот и лесен стил, заедно со хомерската големина на многубројните епизоди кои се многу духовито составени и искусно вплетени во едно стројно цело, ја поставуваат многу високо пред другите новогрчки творби од овој род“ (Баласчевъ 1897: 49). Баласчев се осврнал и на едно суштествено прашање, односно на јазикот на кој создавале македонските автори. Така, според него поетската дарба на Р. Жинзифов „малку нешто може да повлијае на книжевниот јазик, би­дејќи тој, ако употребува западни говори, не успеа да соз­даде материја врз која би можело да се работи. Не­го­ви­от јазик, со незначителни исклучоци, се смета и денес од самите Македонци како уметнички и пресилен. К. Ми­ладинов, пак, активно умеел да го употребува чу­дес­но убаво говорот на својата татковина со источното на­реч­је и напишал звучни стихови, но за голема жал, тие се многу малку на број“, заклучувајќи дека како поет, Пр­личев не се двоумел да ги употреби народните изрази и фрази во своите дела (Баласчевъ 1879: 62).

Пристапот на Баласчев кон оцената на текстовите за коишто пишувал е исполнет со академски жар, со научен стил и подразбирал полемички настап при посочувањето на грешките и недоследностите. Баласчев бил критичар кој не трпел компромиси кога станувало збор за науката и неговите сфаќања за тоа како треба да изгледа еден истражувачки труд. (С. К.)