АЛЕКСАНДАР ПОПОВСКИ

Живот и дело

Александар Поповски е еден од првите македонски модернисти.

 писател, поет, раскажувач, романсиер, препејувач, критичар

 писател, поет, раскажувач, романсиер, препејувач, критичар и антологичар. Припаѓа на втората генерација современи македонски писатели. Тој е еден од првите македонски модернисти, со огромен и разновиден опус: автор е на околу дваесет дела со различна тематика, остварени во различни жанрови. Тематски, свртен е и кон минатото и кон современоста, зборува за војните, за природата, за татковината, за животот во слобода. Најчести мотиви се детството, хуманоста и љубовта. Неговата поезија и проза се исповедни, со доминантно реалистичко прикажување на животот и со воспитно-поучна и морално-етичка компонента.  

Филозофски факултет завршил во Скопје и светска книжевност на Универзитетот во Љубљана. Работел како новинар во Радио Скопје, во весниците Трудбеник и Вечер, и како главен и одговорен уредник на списанието за деца Развигор во издателството „Детска радост“. Бил и главен и одговорен уредник на издавачката дејност во „Александар и Александар“ во Скопје. Член e на ДПМ од 1962 година.

Дебитантска објава на Поповски е збирката поезија за возрасни Проѕирност и повеви (1956), а во 1983 објавена е првата збирка за деца Прозорец на седмиот кат. Во целокупната поезија се третираат слични теми: детството, природата и човекот во сооднос со нив, а мотивите се разновидни. Поезијата за возрасни во фокусот ја става егзистенцијата на човекот и се карактеризира со лирска експресија (Проѕирност и повеви, 1956; Боите на радоста, 1964) и со емотивна искреност (Лулка на осознавања, 1968). Тука Поповски е сентиментален, а стихот е метафоризиран и е во функција на препорака. Поезијата за деца е сведочење за случки поврзани со детето и се транспонира во лирски и дескриптивен занес. Мотивите се разновидни: подучување на детето (Грвалашка, 1991), лирика за природата (Насетени грмотари, 1995). Дел од поезијата е со модерен сензибилитет (Прозорец на седмиот кат, 1983) или дидактичка (Кнеже еже, 2000). Тонот е хумористички, со изразена метафоричност.

Во жанрот на прозата Поповски дебитира со збирката раскази за деца Еден ден војна (1968), првиот објавен роман за деца е Лето во Славино (1972), а во 1998 е објавен и првиот роман за возрасни Правоаголен круг (1998). Тематските јадра се: детството, природата, војната, селскиот и земјоделскиот живот, градот и човекот во сооднос со нив, а мотивите се разновидни. Како раскажувач, посветен е на релацијата дете – возрасен и раскажува за: градскиот и селскиот живот за време на војната, за своето детство (Еден ден војна, 1968; На што личи снегот, 1969), за љубовта и класните антагонизми по ослободувањето (Најубавиот букет, 1970; Градот на гулабите, 1970), оживувањето на предметниот свет, детските игри и соништа (Копач на извори, 1972; Коњ во бунарот, 1974; Ветринки, 1984). Мотивите се разновидни: родољубиви и социјално-фолклорни (Еден ден војна, 1968; Градот на гулабите, 1970), евокација на детството (На што личи снегот, 1969). Дел од раскажувачката проза е со модерен сензибилитет, чиј свет е игрив и алегоричен (Копач на извори, 1972; Коњ во бунарот, 1974), дидактички (Најубавиот букет, 1970; Ветринки, 1984). Раскажувачката проза се карактеризира со лирска егзалтација, со дескрипција и е глас на традиционално обраќање кон детето. Опишувањето на настаните, прикажувањето на стварноста и доближувањето на имагинарното до секојдневните вистини го сочинуваат светот на расказите на Поповски.

Како романсиер Поповски е посветен на теми од поблиското минатото, но и на теми од современоста, како: судбината на детето за време на војната и окупацијата (Дождови и поплави, 1988), изградбата на земјата (Кога се зароди песната, 1989), љубовните детски авантури (Летувалците од Славино, 1985). [B1] Инспириран од односите што владеат меѓу луѓето во современоста, го пишува романот за возрасни Правоаголен круг (1998), каде во фокусот е преокупираноста на возрасните со себеси. Романсиерската проза за возрасни и деца се карактеризира со ненаметливост и го доловува сентиментот на децата од урбаните средини. Тука тој е инвентивен, дескриптивен, со смисла за хумор и се определува кон регионалното.

Поповски и како раскажувач и како романсиер за возрасни и деца е реалист, со тенденција да посегне и по друг, помодерен, психолошки облик на експресија.

Неговиот свет на сказни е собран во книгите Окото на срцето (1989) и Принцезата на бостанскиот цар (2000), создавани врз народни мотиви.

Добитник е на награди и признанија: „РТВ Скопје“ (двапати), „Младо поколение“ и „Ванчо Николески“ за најдобра книга за деца објавена во 2016 година. (Б.Р. Н.)

---

 [B1]Хиперлинк Летувалците од Славино