АДЕМ ГАЈТАНИ

Живот и дело

Опусот на Гајтани, кој е создаван на неговиот мајчин албански јазик, е втемелен на поетската визија во која нераскинливо се поврзани трагичното и убавото што наоѓаат лирска рефлексија преку интеракцијата помеѓу емотивното и интелектуалното.

Дипломирал на Правниот факултет во Скопје. Работел како новинар во в. Рилиндја, и како уредник на Културната рубрика во в. Фљака е влазеримит. Член на Друштвото на писателите на Македонија од 1973 година. 

Адем Гајтани уште со својата прва стихозбирка, Светлина во срцето (1961), го определува правецот во кој ќе се развива неговата поезија низ дводеценискиот творечки пат. Луан Старова посочува дека „прифаќајќи ја поетиката на своите европски модели, моде...

Дипломирал на Правниот факултет во Скопје. Работел како новинар во в. Рилиндја, и како уредник на Културната рубрика во в. Фљака е влазеримит. Член на Друштвото на писателите на Македонија од 1973 година. 

Адем Гајтани уште со својата прва стихозбирка, Светлина во срцето (1961), го определува правецот во кој ќе се развива неговата поезија низ дводеценискиот творечки пат. Луан Старова посочува дека „прифаќајќи ја поетиката на своите европски модели, модерниот јазик на универзалната метафора на песната, стилската чистота, имагинативната асоцијативност, Гајтани не само што успеа да даде оригинален и автентичен придонес во ослободувањето на албанската поезија од традиционалната поетска нарација, туку ја продолжи својата поетска авантура кон новите значења на имaгинaтивнοстa“ (Старова 1982: 81). И во своите следни стихозбирки Гајтани ќе го негува медитеранскиот сензибилитет, особено под влијание на поезијата на Федерико Гарсија Лорка, кому ќе му ја посвети својата песна „Балада за зеленилото“. Ефтим Клетников посочува на два основни тематско-мотивски круга во песните од стихозбирката Ти песно, ти далечна птицо: „првиот ја опфаќа темата на песната и поетот како месијански симболи во времето и просторот, а вториот ја содржи во себе темата на убавината како трагичен феномен и поетовиот однос кон неа“ (Клетников 1985: 91). Осврнувајќи се на песните од стихозбирката Потопена амфора, Агим Пољоска вели дека станува збор за стихови кои „ја претставуваат најубавата инкантација на таа изворна ведрина на светлината и еросот, толку карактеристични како за другите медитерански поезии така и за албанската. На таков начин, може да ce рече дека Гајтани во Потопена амфора поставува извесна рамнотежа меѓу животот и љубовта“ (Пољоска 1999: 258). Песните од стихозбирката Црвено (1978) ќе значат проширување на поетскиот интерес, збогатувајќи го опусот на Гајтани со темите од Народноослободителната војна, и воспевање на битките на Сутјеска, Неретва, Козара, но без патос, туку со нему својственото чувство за трагичното. Во својата последна стихозбирка, Лебедовата песна (1980), Гајтани ќе остане доследен на своите мотивско-тематски преокупации кои се присутни во неговото творештво уште од самите почетоци: љубовта и убавината, испреплетеноста на животот и небиднината, постојаната борба меѓу доброто и злото, вербата во моќта на поезијата и уметноста. Осврнувајќи се на целокупниот опус на Гајтани, Луан Старова констатира дека станува збор за творештво кое „е во непосреден дослух и творечко проникнување со македонската литература. Творештвото на Гајтани се надоврзува и на богатата медитеранска традиција и во највредното и трајното во литературата што се пишува на албански јазик. И тоа не е сè: творечката и книжевно посредувачката појава на Гајтани е на еден посебен вид значајна и за афирмацијата на нашето заедништво што го овозможува литературата“ (Старова 1982: 79). 

Од македонски на албански јазик ги превел романите Пустина од Ѓорѓи Абаџиев и Години несоници од Томе Момировски, збирката раскази Пасквелија од Живко Чинго, стихозбирката Кафез од Веле Смилевски, како и избор од поезијата на Матеја Матевски.

Добитник е на наградата „Браќа Миладиновци“ за стихозбирката Лебедовата песна, во 1982 година. (Г. С.)