ЕВТИМИЦА ЈАНЧЕВА

Живот и дело

Авторка на првиот регистриран македонски женски полемички текст објавен на страниците на периодиката од XIX век

Просветен деец, полемичар.

Образованието го стекнала во родниот град и во Женската гимназија во Солун. По завршувањето на гимназијата била назначена за учителка во Воден, каде што со свои парични прилози ја поддржувала дејноста на ова неделно училиште.

Евтимица Јанчева го држи приматот на првата регистрирана македонска жена која зела учество во јавна и пишана полемика. Нејзиниот објавен текст го означува и врвот на првиот вистински бран на феминистичкиот дискурс во македонскио...

Просветен деец, полемичар.

Образованието го стекнала во родниот град и во Женската гимназија во Солун. По завршувањето на гимназијата била назначена за учителка во Воден, каде што со свои парични прилози ја поддржувала дејноста на ова неделно училиште.

Евтимица Јанчева го држи приматот на првата регистрирана македонска жена која зела учество во јавна и пишана полемика. Нејзиниот објавен текст го означува и врвот на првиот вистински бран на феминистичкиот дискурс во македонскиот јавен живот и во книжевноста. Таа е авторка на првиот регистриран македонски женски полемички текст објавен на страниците на периодиката од XIX век. Нејзиниот ненасловен текст е објавен во рубриката „Дописки“ на весникот Новини од 21 јули 1898 г., во бројот 73 и е потпишан со иницијалите Е. Ја-ва (Е. Я-ва). Поттикот да ја напише полемиката, Јанчева ја нашла во критичките текстови „Еден збор за нашите учителки“ и „Уште еден збор за нашите учителки“ од истата година, во кои авторите ги обвинувале учителките дека не можеле да ја извршуваат мисијата што си ја поставиле пред себе: да бидат блиски до народот и да ги воспитуваат идните поколенија, поради нивните потреби да се облекуваат во последни моди, да се црват и белат и сл. Одговорот кој го дала Јанчева е аргументиран, силен и непоколеблив. Таа не сакала да ја изедначуваат со другите неуспешни при­ме­ри на учителствување и, воопшто, не сакала да ги обвинуваат вредните учителки поради нечија неразумност. Јанчева се водела од ставот де­ка секоја личност одговара само за себе, без разлика на полот. Во таа смисла, таа истакнала дека мажите не биле подобри од жените. Всушност, Јанчева запишала дека доволно кажува­ла поговорката: „Погледни го таткото, па не прашувај за синот“, продолжувајќи: „Исто е и со нас. Каков е воспитувачот, таков е и воспита­ни­кот“. Оваа остра реакција треба да се сфати како силен восклик, вистински исчекор во барањата права на жените, но и во одбрана на веќе здобиените можности за учество во јавниот живот. (С. К.)