ЈАКИМ ДЕРЕБАНОВ

Живот и дело

Бројните патописи го покажуваат неговиот постојан интерес кон пишаниот збор.

Просветен деец, публицист, патописец. Потекнува од познатото струшко семејство кујунџии и филиграни Деребановци. Учителствувал во Дебар, Крушево, Струга и Охрид. Бил еден од основачите на ученичката просветна дружина „Св. Климент“ во Охрид од 1885 г, како и на револуционерниот кружок што произлегол од дејноста на дружината.

Јаким Деребанов е најзначаен како автор на низа патописи и описи на западните македонски краишта, објавувани во весниците Новини и Вести....

Просветен деец, публицист, патописец. Потекнува од познатото струшко семејство кујунџии и филиграни Деребановци. Учителствувал во Дебар, Крушево, Струга и Охрид. Бил еден од основачите на ученичката просветна дружина „Св. Климент“ во Охрид од 1885 г, како и на револуционерниот кружок што произлегол од дејноста на дружината.

Јаким Деребанов е најзначаен како автор на низа патописи и описи на западните македонски краишта, објавувани во весниците Новини и Вести. Неговите текстови во преден план ги имаат црковно-училишните состојби, фолклорот и етнографските карактеристики на населението за кое пишувал, а во еден случај наоѓаме и полемика водена со Стефан Панаретов во однос на кичевскиот говор. Дел од овие текстови имаат одредена книжевна вредност, а дел се само со дидактички карактер, но општиот впечаток за Деребанов ни укажува на талентиран раскажувач и интерпретатор. Стилот на пишување на Деребанов претставува комбинација на сувопарна статистика во однос на местоположбата на одредено населено место, бројот на куќите, училиштата, учениците и црквите, и убав раскажувачки израз ослободен од стегите на прецизното соопштување на детали од јавниот живот.

Во патописите тој вметнува, набројува и објаснува низа обичаи надополнети со народни песни, („Ојлулето“ – додолска песна и „Чјуминото платно“), легенди и преданија за манастири, села, планини и други месности (селата: Вевчани, Селце – Жупа, Селце – Река, Ехловец, Бигорскиот манастир, планините Бистра, Крчин, Кораб), сето тоа збогатено со убави и живописни слики од секојдневието на локалното население (занаетчиство, сточарство, лозарство и воопшто земјоделство). Притоа, тој не ги реди едноставно сликите што излегуваат пред него, туку ги коментира, дава забелешки и критички се однесува како кон природата и градбите, така и кон човечките нарави, навики и дејствувања. Неговиот јазик е лесно разбирлив, а бројните текстови го покажуваат неговиот постојан интерес кон пишаниот збор. (С. К.)