Енциклопедија на македонската книжевност

Живот и дело

Еден од најистакнатите Кирилометодиевски ученици и следбеници, соосновач на Охридската книжевна школа, вклучен во т.н. Седмочисленици.

Еден од најистакнатите Кирилометодиевски ученици и следбеници, соосновач на Охридската книжевна школа, вклучен во т.н. Седмочисленици. Постојат две словенски кратки житија и две грчки житија, како и грчка и словенска служба за Св. Наум. Најраното житие е пишувано во X век од анонимен ученик, коешто сведочи за постоење на опширни словенски житија за Св. Климент и Наум Охридски, денес непознати за науката. За Службата на Св. Наум со сигурност е прифатено мислењето дека потекнува од местото со најсилна богослужебна прослава за светецот – градот Охрид и Охридската архиепископија како целина. Постои веројатност дека Св. Наум потекнува од Македонија. Во палеославистиката постои претпоставката дека со Св. Климент заедно учествувале речиси во сите дипломатски мисии на светите Кирил и Методиј. Сигурно е неговото вклучување во Моравската мисија (863 – 885) како директен учесник во сите тамошни духовни и просветителски процеси. Во Рим преподобниот Наум бил еден од тројцата Кирилометодиеви ученици кој се стекнал со свештенички чин, а служел словенска богослужба во храмот посветен на Св. Апостол Андреј (868), повод поради кој го напишал и Канонот за овој светител. Ги поминал сите премрежиња во Моравија и Панонија, а по смртта на Методиј (885) и разгромот на Моравската мисија, во 886 по враќањето на Балканот, заедно со Климент и Англериј, прво бил задржан во бугарската престолнина Плиска. Со чин презвитер работи како учител помагајќи во афирмација на словенската духовна и писмена традиција. По Преславскиот собор во 893, по измените во културните политики започнати од Симеон поради потребата од компромиси со протобугарската аристократија и со византискиот духовен центар, кога дошло до замена на глаголицата со кирилица, несогласувајќи се со новите одлуки, тој се повлекува во Македонија кај епископот Св. Климент. Со ваквата замена започнале јавни дебати во одбрана на глаголицата и на изворните придобивки од Кирилометодиевското дело, кога настанал и трактатот „За буквите“ . Во палеославистиката постојат претпоставки дека под псевдонимот Црноризец Храбар стои Наум Охридски. Заедно со Св. Климент започнале да градат духовен и книжевен центар преку Охридската духовна и книжевна школа, самостоен во однос на новосоздадениот Преславски центар во Бугарија и независен од бугарската помесна црковна хиерархија. Св. Наум ја продолжил учителската дејност на Св. Климент во Кутмичевица. Нивната заедничка дејност била насочена кон преводи и преписи на византиски литургиски книги, но и кон составување оригинални химнографски состави. Во Охрид го подигнал својот манастир посветен на Светите Архангели Михаил и Гаврил. На 23 декември 910 г. Наум се упокоил, а денес, неговите мошти се чуваат во неговиот манастир. Споменот на преподобниот Наум се празнува на 23 декември (или 5 јануари по нов стил), на 20 јуни (или 3 јули по нов стил), и на 27 јули (или 9 август) – кога е празнувањето на Седмочислениците. Св. Наум е автор на Канонот за апостол Андреј, во чиј акростих се потпишал како „НИШЧИИ НАУМ“. Познат е во препис од XIII век, во Службен минеј за септември-ноември (Зографскиот манастир, бр. 88). Акростихот содржи остатоци од архаичен јазик и правопис. Врз основа на споредбени анализи постојат претпоставки за авторство на уште два канони: Канон за Св. Архангел Михаил и Канон за пренесување на моштите на Јован Златоуст. (М. Ј.-Т.)

Повеќе

Автор

НАУМ ОХРИДСКИ
околу 830 - 23. XII 910, Охрид
средновековна книжевност
автор

Опус

Оригинални творби:

Канон за Св. Апостол Андреј.

Претпоставки за авторство:

Канон за Св. Архангел Михаил; Канон за пренесување на моштите на Јован Златоуст; За буквите (О писменехь).

Библиографија

Грозданов, Цветан. 1995. Свети Наум Охридски. Скопје: МАНУ и Матица македонска; Велев, Илија. 2014. Историја на македонската книжевност. т. 1. Средновековна книжевност. Скопје: Гирланда, стр. 152-166; Велев, Илија. 2017. Културноисториски проникнувања. Скопје: Гирланда, стр. 113-135; Јакимовска-Тошиќ, Маја. 2007. Кирилометодиевски книжевни проекции. Скопје: ИМЛ, стр. 37-46; Јакимовска-Тошиќ, Маја. 2013. Книжевни и културни модели во македонската средновековна литература. Скопје: ИМЛ, стр. 85-98; Кожухаров, Стефан. 1984. „Песенното творчество на староблгарскиот книжовник Наум Охридски“. Литературна история бр. 12, стр. 3-19; Македонска книжевност IX-XVIII век. 2008. Избор, редакција, предговор, книжевно-историски коментари и белешки Илија Велев. Битола: Микена, стр. 134-142; Стојчевска-Антиќ, Вера. 1997. Свети Наум Охридски. Скопје: Епоха.

Живот и дело

Опус

Библиографија

Контакт

Поважни линкови

НАУМ ОХРИДСКИ

Живот и дело

Опус

Библиографија

Контакт

Поважни линкови