Енциклопедија на македонската книжевност

Живот и дело

Неговиот дебитантски роман Очи со боја на чевли од книжевната критика беше обележан како настан, а неговите романи како оригинални нарации кои внесуваат новина во традицијата на македонската романсиерска реч.

поет, романсиер и преведувач.

Неговиот дебитантски роман Очи со боја на чевли од книжевната критика беше обележан како настан, а неговите романи како оригинални нарации кои внесуваат новина во традицијата на македонската романсиерска реч. Неговото творештво го следат константите: едноставен јазик, необични ситуации, лик-исклучок и, како последица, посветеност на начините на кои се конструираат личните идентитети.

Дипломирал на Катедрата за општа...

поет, романсиер и преведувач.

Дипломирал на Катедрата за општа и компаративна книжевност на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје.

Петар Андоновски на книжевната сцена се појавува со збирката поезија Ментален простор, но жанрот во кој тој вистински се пронаоѓа е романот. Иновантноста што ја внесува во македонската прозна продукција се идентификува не само на тематски план туку и во стилот, кој е смирен но сочувствителен, едноставен но со можност за полифонични толкувања, прецизен но непретенциозен. Неговите романи го содржат психолошкото како главна тематска преокупација. Тие се читаат на две рамништа: како приказни за невообичаени, „чудни“ или издвоени ликови, приказни за нивните психолошки состојби и за нивните избори, но и приказни условени од општествените констелации и приказни во кои се случува политизација на психолошкото. Оттука, телесноста и сексуалноста, како една од тематските доминанти на романите, укажуваат на родовиот и сексуализиран субјект, на кој, пак, се темели идентитетската потрага по себеси на секој од стожерните ликови. Од друга страна, со помош на перформативноста како средство, во романите на Андоновски телото станува систем на означување во општествените формации. Самото укажување на психолошкото во романите, емоциите и афектите ги прави важна алатка при нивното толкување. Овој заклучок произлегува од фактот дека ликовите пред сѐ и над сѐ се афектирани. Најчесто чувствуваат страв, но и срам, бес, страдање, одвратност/гадење, сите дефинирани како негативни афекти. Често е присутна и возбудата, поретко уживањето, меѓутоа речиси никогаш не чувствуваат радост/среќа. Во романите речиси и да нема некое случување што не е мотивирано од афективната состојба на ликот, што упатува на тоа дека афектот е нивно конститутивно начело. Во рамки на вака поставеното генерално одредување, условно можат да се идентификуваат два типа романи: оние во кои ликовите преземаат бизарни дејства (Ема и Нестор од Очи со боја на чевли и Бригита од Телото во кое треба да се живее) и оние кои во кои ликовите се судираат со бизарни ситуации (Пенелопи и Оксана во Страв од варвари и раскажувачот, Иван и Владо во Лето во кое те нема). Стожерните ликови се градат на принципот: недостаток и афектираност како мотивација за преземање дејства за надминување на почетната неповолна состојба. Ема опсесивно го следи Нестор, маж со беспрекорно исчистени чевли, за во таа опсесија да се исцрта угнетувањето на авторитарниот татко во системот на патријархатот. Нестор, пак, е опседнат со идејата дека е следен од тајните служби и со идејата да го надмудри системот за надгледување, во чија суштина се исчитува тажната приказна за неговото детство под надзор на авторитарната тетка. Судијката Бригита, пак, е опседната со идејата дека конечно ѝ е дадена моќ да ја надмине сопствената аутсајдерска позиција со можноста да одлучува за животот на осуденикот, а со тоа да се избори и со таткото кој ја вреднува во однос на нејзиното тело, како грда и непосакувана, слична на мајка ѝ. Изборите што ги прават овие ликови се мотивирани од желбата да се ослободат од авторитетот за да можат да го стабилизираат сопствениот идентитет. Тој напор е безуспешен, зашто авторитетот е издигнат на ниво на систем, а во такви констелации индивидуалните напори се бесцелни. Всушност, првите два романа ја тематизираат немоќта, која ги обединува психолошкото и политичкото. Вторите два, иако го имаат истиот, веќе препознатлив стил на Андоновски, па дури и дозволуваат да се зборува за константа во неговата тематска преокупација со маргинализираните, неснајдените, немоќните и отфрлените, сепак се диференцираат според опфатот на ликовите ставени не веќе толку во бизарни, колку во сложени, од аспект на меѓусебните врски, ситуации. Релациите помеѓу Пенелопи и Оксана во Страв од варвари го тематизираат копнежот по слобода во еден патријархален систем и зачмаена средина и на увид ги става погрешните одлуки како серија пропуштени можности. Лето во кое те нема, означен како прв квир роман кај нас, ја следи истата линија на пропуштени можности, сега видени во меѓусебните љубовни релации на трите лика: нараторот, Владо и Иван. Тематизирајќи ја хомосексуалната љубов пред сѐ како љубов, со истите страдања и болки кои ги носи и хетеросексуалната врска, повторно се актуализира прашањето на идентитетот. Целиот романсиерски опус на Андоновски е посветен на општествено премолчаното, на она за што не се зборува, умешно балансирајќи меѓу провокацијата да се предизвика лажниот морал, а да не се западне во патетика.

Добитник е на наградите: Роман на годината на Утрински весник во 2015 г. за Телото во кое треба да се живее и Европската награда за литература во 2020 г. за Страв од варвари. (Л. Г. Ј.)

Повеќе

Автор

ПЕТАР АНДОНОВСКИ
27.I 1987, Куманово -
современа книжевност
автор

Опус

Ментален простор. 2008. Скопје: Академски печат (поезија); Очи со боја на чевли. 2013. Скопје: Кликер маркетинг (роман); Телото во кое треба да се живее. 2015. Скопје: Или-Или (роман); Страв од варвари. 2018. Скопје: Или-Или (роман); Лето во кое те нема. 2020. Скопје: Или-Или (роман).

Библиографија

Котеска, Јасна. 2016. „Роман за една нова наративна младост“ во: П. Андоновски. Очи со боја на чевли. Скопје: Или-Или, достапно и на Блесок бр. 96, http://www.blesok.com.mk/tekst.asp?lang=mac&tekst=1520).

Србиновска, Славица. 2016. „За една опсесија на погледот“ во: П. Андоновски. Очи со боја на чевли. Скопје: Или-Или.

Ќорвезировска, Оливера. 2021. „K. како Крит, како квир и како клуч“ во Андоновски, Петар. Лето во кое те нема. Скопје: Или-Или, стр. 101-114.

Капушевска-Дракулевска, Лидија. 2020. „За ‘варварите’ и за ‘цивилизираните’: Кон романот Страв од варвари од Петар Андоновски во Андоновски, Петар. Страв од варвари. Скопје: Или-Или, стр. 112-121.

Живот и дело

Опус

Библиографија

Контакт

Поважни линкови

ПЕТАР АНДОНОВСКИ

Живот и дело

Опус

Библиографија

Контакт

Поважни линкови