Енциклопедија на македонската книжевност

Живот и дело

Неговите творби припаѓаат на прозно-ораторските и декламаторско-поетските состави, а дел од нив се житијно-панегирични, химнографски, епистоларни и географско-описни книжевни творби.

Книжевник по потекло од виден византиски род Кантакузини. Се смета дека Димитар Канатакузин по роднинска линија е сврзан со Ирина Кантакузина, сопруга на српскиот деспот Ѓорѓе, или пак, дека е словенизиран потомок на Андроник Кантакузин, којшто уште во времето на царот Душан заземал високи позиции во српската држава. Еден од Кантакузините, кои во времето на Ирина, се доселиле во Ново Брдо бил и таткото на Димитар, најверојатно цариник, но не се знае сигурно дали тој се родил во овој град. Се претпоставува дека Димитар е брат на новобрдскиот управител Јани Кантакузин, кој со целото семејство бил погубен од турскиот султан Мехмед II во 1477 година во Цариград. Веројатно Димитар Кантакузин бил управник на област каде што спаѓало средновековното Жеглигово (Кумановско), каде што ја почнал книжевната дејност. Димитар Кантакузин одржувал интензивна комуникација со книжевникот Владислав Граматик , кој вршел книжевна дејност во манастирот Матејче. По барање на Кантакузин, од позиција на претпоставен, Владислав Граматик го составил Загрепскиот зборник од 1469 (Загреб, ХАЗУ, IIIa 47). И двајцата високообразовани интелектуалци на своето време, свесни за непремостливата опасност од Турците, се пројавиле како вистински хроничари на актуелните настани што се значајни за XV век. Неговиот животен пат не е докрај расветлен. Неговото творештво се однесува на повеќе локалитети: Ново Брдо, просторот на Северна Македонија, Сер, Рила, Цариград. Во науката се зачувани податоците за осум дела од Димитар Кантакузин: 1) „Молитвата кон Богородица“, 2) „Похвално слово за Димитар Солунски“, 3) „Похвално слово за Никола Мирликиски“, 4) „Житие со похвала за Св. Јоан Рилски“, 5) „Служба за Св. Јоан Рилски“, 6) „Послание до доместик Исаија“, 7)„Послание до Владислав Граматик“, 8) „Спис за Дакијските земји“ (географско описание). Неговите творби припаѓаат на прозно-ораторските и декламаторско-поетските состави, а дел од нив се житијно-панегирични, химнографски, епистоларни и географско-описни книжевни творби. Зачувани сево понеколку преписи, освен Посланието до Владислав Граматик, коешто не е документирано и за кое дознаваме индиректно од поговорот во Загрепскиот зборник. Неговите творби одразуваат значајни моменти на литературата на XV век – документираат настани од современоста или блиското историско минато на балканските народи, барање на причините за разгромот на балканските народи, чувството за лична и општествена вина, песимизам и безнадежност на интелектуалецот од актуелното време. (М. Ј.-Т.)

Повеќе

Автор

ДИМИТАР КАНТАКУЗИН
околу 1430 - околу 1430
средновековна книжевност
автор

Опус

Оригинални творби:

Молитва кон Богородица; Похвално слово за Димитар Солунски; Похвално слово за Никола Мирликиски; Житие со похвала за Св. Јоан Рилски; Служба за Св. Јоан Рилски; Послание до доместик Исаија; Послание до Владислав Граматик; Спис за Дакијските земји (географско описание).

Библиографија

Димитар Кантакузин. Събрани съчинения. 1989. Боню. Ангелов и др. Предговор: Георги. Данчев. София: БАН; Јакимовска-Тошиќ, Маја. 2001. Македонската книжевност во XV век. Скопје: ИМЛ, стр. 24-33; Јакимовска-Тошиќ, Маја. 2002. Оригинални книжевни состави во македонскиот XV век. Скопје: ИМЛ, стр. 60-67; Кожухаров, Стефан. 1983. „Приносът на Димитър Кантакузин в развитието на химнографския цикъл за Иван Рилски“. Старобългарска литература, бр. 15, стр.74-105; Македонска книжевност IX-XVIII век. 2008. Избор, редакција, предговор, книжевно-историски коментари и белешки Илија Велев. Битола: Микена, стр. 296-304; Петканова-Тотева, Донка. 1971. „Димитар Кантакузин – жизнена съдба и поетическо откровение“ во: Старобългарска литература. Иследвания и материяли, т. 1. София: БАН, стр. 243-261; Поп-Атанасов, Ѓорги, Велев, Илија, Јакимовска-Тошиќ, Маја. 2004. Творци на македонската литература (IX-XVIII век). Скопје: ИМЛ, стр. 232-240.

Живот и дело

Опус

Библиографија

Контакт

Поважни линкови

ДИМИТАР КАНТАКУЗИН

Живот и дело

Опус

Библиографија

Контакт

Поважни линкови