ХРИСТОФОР ЖЕФАРОВИЌ

Живот и дело

Со своето севкупно дело извршил збогатување на културната историја на сите јужнословенски народи.

Истакнат бакрорезец, зограф, писател и печатар. Неговото потекло се врзува за Дојран, каде што го стекнал своето основно образование. Со повисоко образование се здобил во некое грчко училиште во Охрид или во Москополе. Зографскиот занает го усовршил кај мајсторите на македонските живописни школи во Охрид, Солун, Костур и Света Гора. Во текот на својот живот често патувал: привремено ги посетил (престојувал во) Солун, Света Гора, Јафа, Ерусалим, Москва и други мест...

Истакнат бакрорезец, зограф, писател и печатар. Неговото потекло се врзува за Дојран, каде што го стекнал своето основно образование. Со повисоко образование се здобил во некое грчко училиште во Охрид или во Москополе. Зографскиот занает го усовршил кај мајсторите на македонските живописни школи во Охрид, Солун, Костур и Света Гора. Во текот на својот живот често патувал: привремено ги посетил (престојувал во) Солун, Света Гора, Јафа, Ерусалим, Москва и други места.

Во периодот од 1725 до 1730 година ја запознал уметничката традиција преку која ги совладал сликарските вештини. Во времето на своето ликовно образување, ги запознавал и современите тенденции во уметноста на византискиот свет, делумно и од западноевропската уметност, со посредство на книгите со бакрорезни илустрации. Жефаровиќ како веќе оформен зограф го напуштил Дојран и заедно со својот внук Данило, заминале на север, прво во Белград (1734 година), а потоа и во манастирот Боѓани во 1735 година, каде што Жефаровиќ работел врз изготвувањето на неговиот живопис. Од 1741 година тој преминува во Виена. Тука остварил блиски контакти со пеќскиот патријарх Арсениј IV. Под влијание на илирските идеи Жефаровиќ и виенскиот уметник Томас Месмер го создале своето епохално дело – „Стематографија“, како преводно-компилативна бакрорезна книга. Изворното издание е објавено во Виена во 1701 година на латински јазик, а го подготвил хрватскиот писател Павел Ритер Витезовиќ. Во „Стематографија“ прикажани се ликовите на 24 јужнословенски владетели и светци. Меѓу нив се наоѓаат ликовите на Св. Методиј , Св. Климент , Св. Наум Охридски  и Теофилакт Охридски. Во вториот хералдички дел се претставени 56 грбови на разни земји (претежно балкански), секој од нив проследен со четиристишна строфа. Ова значајно дело се појавило во Виена во 1741 година, а заради својата популарност доживеало три изданија. На 6 јануари 1742 година го отпечатил бакрорезот „Свети Никола“, наменет за повеќе православни цркви, што го носат името на Св. Никола. Во 1743/1744 ги создава гравурите „Св. Козма и Дамјан“ и „Св. Наум Охридски“, како и симболичната претстава „Извор на животот“. Во 1745 година, заедно со српскиот книжевник Силвестер Поповиќ патува до Ерусалим по што го издава делото „Опис на светиот божји град Ерусалим, отпечатена во Виена во 1744 година, која содржи краток опис на палестинските светилишта. Жефаровиќ изготвил уште бакрорези посветени на: Слегувањето на Христос во пеколот, на Св. Богородица, на Распнувањето Христово со страдањето на апостолите, на Св. Стефан Штилјановиќ, што е и последниот негов бакрорез изработен во 1753 година по порачка на полковникот Вук Исакович. Истата година, Жефаровиќ отпатувал во Русија, каде што на 18 септември 1753 година починал во манастирот „Св. Богојавление“ кај Москва. Со своето севкупно дело извршил збогатување на културната историја на сите јужнословенски народи. (М. Ј.-Т.)