Енциклопедија на македонската книжевност

Живот и дело

Монах и книжевен деец од кругот на Кирилометодиевите следбеници, автор на апологијата (трактатот) За буквите (О писменехь) – афирматор на изворните сесловенски просветителски идеи од Моравската мисија.

Монах и книжевен деец од кругот на Кирилометодиевите следбеници, автор на апологијата (трактатот) За буквите (О писменехь) – афирматор на изворните сесловенски просветителски идеи од Моравската мисија. Подробно не е познато за неговиот живот и за книжевното творештво, а главно сознанијата за овој неспорен книжевен талент се добиваат посредно врз основа на содржината во Апологијата. Огромното значење на полемичкиот трактат како податлив извор за словенската писменост предизвика масовен истражувачки интерес за овој книжевник, што резултира со пишување на голем број научни студии, па дури и монографии (Петканова 1964, Куев 1967). Невообичаено потпишаното име на авторот, но и отсуството на други какви и да се податоци за него, нужно наметнуваат различни хипотези за неговиот идентитет. Не е прецизно утврдено: дали зад идентитетот на Црноризец Храбар стои псевдоним, монашко или лично мирско име Храбар? Тезата дека станува збор за име – псевдоним подразбира анонимно лице со идентитет на духовник со високо достоинство („храбар монах“), зад кое се крие конкретна личност (св. Константин-Кирил, св. Климент Охридски, Јоан Егзарх, св. Наум Охридски , Црноризец Докс, бугарскиот крал/цар Симеон, и др.). Постои и мислење дека тој е самостојна личност, што не треба да се поистоветува со некои од неговите современици. Се смета и дека станува збор за лице со лично име Храбар, кое било монах и носело црна риза. Во секој случај, не е спорен фактот дека авторот бил близок соработник на сесловенските просветители и дека во полемичкиот дискурс жестоко застанал во заштита да се употребува глаголичкото писмо во словенската писменост. Тоа и го определува за припадник на Охридската духовна и книжевна школа, чии изворни кирилометодиевски просветителски идеи му биле блиски со св. Климент и Наум Охридски. Таквата псевдонимна личност секако дека би можела да е св. Наум Охридски, кој повеќе бил склон кон монашкиот духовен живот и изразувал длабока скромност писмено или јавно да не го истакнува сопствениот пример како подвиг. (И.В.)

Повеќе

Автор

ЦРНОРИЗЕЦ ХРАБАР
средновековна книжевност
автор

Опус

Оригинални творби:

За буквите (О писменехь).

Библиографија

Антиќ, Вера. 1976. Од средновековната книжевност. Скопје: Македонска книга, стр. 72-99; Велев, Илија. 2000. Проникнувања на традицијата и континуитетот. Скопје:ИМЛ, стр. 23-43; Велев, Илија. 2014. Историја на македонската книжевност. т. 1.Средновековна книжевност (IX-XIV век). Скопје: Гирланда, 167-175; Велев, Илија. 2016. „Црноризец Храбар“ во: Епоха св. Климент Охридски. МАНУ. т. 2. Скопје: 1011-1017; Джамбелука-Косова, Алда. 1980. Черноризец Храбър. О писменехъ. София: БАН; Ильинский, Григорий. А. 1931. „Где, когда, кем и с какою целью глаголица была заменена „кириллицей“ . Byzantinoslavica, III, 1, сре. 79-88; Конески, Блаже. 1966. „Охридската книжевна школа“ во: Книга за Климент Охридски. Скопје: „Кочо Рацин“, стр. 69-89; Куев, Куйо. 1967. Черноризец Храбър. София: БАН; Македонска книжевност IX-XVIII век. Избор, редакција, предговор, книжевно-историски коментари и белешки Илија Велев. Битола: Микена, стр. 143-147; Mošin, Vadimir. 1973. „Još o Hrabru, slavenskim azbukama i azbučnim molitvama“. Slovo, 23, str. 5-73; Петканова, Донка. 1984. Черноризец Храбър. София: Време; Петканова, Донка. 1999. Черноризец Храбър. София: Време; Поп-Атанасов, Ѓорги. 1989. Речник на старата македонска литература. Скопје: Македонска книга, стр, 297-298; Стојчевска-Антиќ, Вера. 1997. Историја на македонската книжевност. Средновековна книжевност. Скопје: Детска радост, стр. 199-212.

Живот и дело

Опус

Библиографија

Контакт

Поважни линкови

ЦРНОРИЗЕЦ ХРАБАР

Живот и дело

Опус

Библиографија

Контакт

Поважни линкови