КОСТА ГРУПЧЕ

Живот и дело

Просветен деец, општественик, учебникар, публицист. Соавтор на „Македонскиот буквар“

Просветен деец, општественик, учебникар, публицист.

Основното образование го стекнал во родниот град како ученик на Григор Прличев. Патувал во Романија, Виена, Трст и Софија, пред конечно да се насели во Цариград.

Соработувал со весниците: Голуб, Зорница, Новини, Цариградски гласник.

Неговите текстови, во ракопис или објавени, вклучуваат (пат)описни слики со етнографски и фолклорни елементи. Соработувал и со ...

Просветен деец, општественик, учебникар, публицист.

Основното образование го стекнал во родниот град како ученик на Григор Прличев. Патувал во Романија, Виена, Трст и Софија, пред конечно да се насели во Цариград.

Соработувал со весниците: Голуб, Зорница, Новини, Цариградски гласник.

Неговите текстови, во ракопис или објавени, вклучуваат (пат)описни слики со етнографски и фолклорни елементи. Соработувал и со Натанаил Кучевишки во обидите за обнова на Охридската архиепископија како посебна македонска црква; со Темко Попов, со кого го основале Тајниот македонски комитет во 1885 г.; со Наум Евро при обидите за објавување македонски весник од 1887 г., Македонски глас, и на македонски буквар за потребите на училиштата во Македонија; со Анѓелко Крстиќ, Методиј Кусевич, Стојан Новаковиќ и други. Од особено значење е неговата дејност поврзана со Тајниот македонски комитет и со весникот Македонски глас. Со еден збор, Групче имал значајна улога во општествениот живот како издавач и редактор на весник, но и како публицист, учебникар и борец за обнова на Охридската архиепископија.

Тој е автор и на две писма, напишани заедно со Наум Евро, упатени до големиот везир на Османлиската Империја и до странските конзули во Цариград, во кои се истакнувало дека Македонците се народ со посебно минато, сегашност и иднина во однос на другите народи. Во нив барале обнова на Охридската архиепископија, воведување на македонскиот јазик во училиштата и администрацијата во Македонија, отстранување на Егзархијата од македонска територија итн. Во 1888 г., заедно со Евро подготвил ракопис насловен како Македонски буквар, на македонски јазик, со мали влијанија од српскиот јазик, кој требало да биде наменет за македонските ученици. Во него, со ь (малиот ер) се означени гласовите љ и њ (льубет, свиньа), додека графијата i е употребена на местото на фонемата ј, што го доближува до сфаќањата на Крсте Мисирков за идната македонска азбука. Поради излегувањето од рамките препорачани од српската влада за подготовка на учебникот, тој не бил одобрен за печат. Од 1895 К. Групче станал администратор, а од 1897 и сопственик на в. Цариградски гласник што излегувал во Цариград. Во него се објавувале вести и информации за македонските краишта од Кратово, Кочани, Скопје, Берово, Солун, Битола итн. Во весникот имало и подлисток во кој се објавувале преводи и други литературни дела, како и книжевен фељтон. Бездруго, К. Групче е една од најпројавените фигури во општествениот живот и во публицистиката од втората половина на XIX век преку своите ангажмани за решавање на македонското црковно прашање и македонскиот јазик.

Групче е автор на книга, која можеме да ја сметаме и за прв македонски туристички водич. Обемното дело од 178 страници е насловено како: За Охрид и Охридското Езеро и било издадено на 1 јануари 1900 г. во Цариград. Книгата е поделена на повеќе поглавја, во кои авторот се осврнува на Охрид и неговата околина: „Разно за Охрид“, „Ветровите на Охридското Езеро“, „Птиците на Охридското Езеро“, „Рибите во езерото“, „Струите во езерото“, „Промена на климата во Охрид“, „Реки“ итн. При описите на Охрид, Охридско и Охридското Езеро, авторот ги опишал занаетите од овој крај, замјоделството и сточарството, хидрографијата и географијата, флората и фауната, фолклорот и етнографијата, со одбрани зборови, односно со впечатлив речник со што ова дело можеме да го вброиме во врвните публицистички остварувања од тоа време. Пишувајќи ја книгата, Групче имал една единствена цел: да направи интересно четиво за градот и езерото за сите патници и вљубеници во непознатото. (С. К.)