Енциклопедија на македонската книжевност

Живот и дело

Досега се идентификувани четири ракописи со негов потпис, а за други се претпоставува дека произлегле од негова рака.

Во науката за него се прават осврти како за монах и книжевен деец од Рилскиот манастир, поради што во литературата се среќава и како Мардариј Рилски. Постојат претпоставки за негово потекло од с. Ежево, Серско, каде што реализирал порачки за пишување книги за потребите на Рилскиот манастир, па во науката се среќава и како Мардариј Серски.

Факт е дека за него постојат малку биографски податоци, тој е современик и соработник на монахот Пахомиј, на

Факт е дека за него постојат малку биографски податоци, тој е современик и соработник на монахот Пахомиј, на Владислав Граматик и на други анонимни препишувачки од Рилскиот манастир.

Во записот од првиот негов ракопис е именуван како монах, што значи дека тој вршел монашки подвиг во Серско, каде што најверојатно се замошил во некој од тамошните манастири. Досега се идентификувани четири ракописи со негов потпис, а за други се претпоставува дека произлегле од негова рака. Првиот ракопис е Служебениот минеј за месец септември од 70-тите години на XV век (Софија, НБКМ, бр.133(246). На последниот лист од Минејот (155а) се наоѓа запис, оставен во тајнопис, во кој се открива монахот Мардариј. Записот не содржи податоци за местото на настанувањето на ракописот. Вториот ракопис е Шестодневот на Јоан Златоуст од 1480 година, познат како Зборник со беседи на Јоан Златоуст (Рилскиот манастир, бр. 4/2(39). Пишуван е во с. Ежево, Серско по барање на рилското братство и на игуменот на Рилскиот манастир – јеромонахот Теофан. Еден лист од него со записот на книжевникот, се наоѓа во Москва (Државна библиотека Ф.87, бр.1734).

Третиот ракопис е Панегирик од 1483 година, пишуван за Рилскиот манастир и во соработка со Владислав Граматик (Рилски манастир, бр.4/5). На крајот од Зборникот (л. 537а), монах Мардариј се потпишал во тајнопис со лигатурно писмо, а на л.537б тој оставил и значаен подолг запис, во кој соопштува дека ракописот го пишувал во Рилскиот манастир. Ракописот е значаен поради вклучувањето состави од јужнословенски автори: Св. Климент Охридски (Похвално слово за Михаил и Гаврил); Патријарх Ефтимиј (со житијата на Петка Трновска, Иван Рилски и Иларион Мегленски); Григориј Цамблак (расказ за пренесување на мошите на Петка Трновска во Србија); Владислав Граматик (Рилска повест). Учествувал во пишувањето на уште еден Панегирик во соработка со книжевникот Пахомиј во 1509 година. Ракописот го пронашол Гилфердинг во манастирот Пива – Херцеговина, а денес се чува во Санкт Петербург (ПБ – Гилфердинг бр.56). Се смета дека неколку ракописи му припаѓаат на ракописното наследство на монах Мардариј: Панегиричниот зборник од 80-тите години на XV век (Сант Петербург, ПБ F.I. 488), Зборникот од слова по триодниот циклус од последната четвртина на XV век (Букурешт, АН бр.300), Зборникот пронајден во Призрен, а се чува во Санкт Петербург, (ПБ Гилфердинг бр. 58) и др. (М. Ј.-Т.)

Повеќе

Автор

МОНАХ МАРДАРИЈ
втората половина на XV - почеток на XVI век
средновековна книжевност
автор

Опус

Преписи:

Служебен минеј за месец септември. 70-тите години на XV век. Софија: НБКМ, бр. 133(246); Шестоднев на Јоан Златоуст – Зборник со беседи на Јоан Златоуст. 1480. Рилски манастир, бр. 4/2(39) и Москва: Руска државна библиотека, 1л., Ф. 87, бр. 1734; Панегирик. 1483. Рилски манастир, бр. 4/5; Панегирик (пишуван во соработка со книжевникот Пахомиј). 1509. Санкт Петербург: Руска национална библиотека, Гилфердинг бр. 56.

Претпоставка за преписи:

Панегирични зборник. од 80-тите години на XV век. Сант Петербург: ПБ F.I. 488; Зборник од слова по триодниот циклус од последната четвртина на XV век. Букурешт: АН бр.300; Зборник пронајден во Призрен. Санкт Петербург: Руска национална библиотека, Гилфердинг бр. 58.

Библиографија

Ангелов, Боню. Ст. 1972. „Неизвестни ръкописи на Мардариј Рилски“ во: Известия на Института за литература, кн. 21. София: БАН, стр. 43-65; Велев, Илија. 1997. „Мардариј Серски – средновековен книжевник од втората половина на XV и почетокот на XVI век“ во: Кирилометодиевска традиција и континуитет, Скопје: Култура-ИМЛ, стр. 118-126; Јакимовска-Тошиќ, Маја. 2001. Македонската книжевност во XV век. Скопје: ИМЛ, стр. 35-39; Јакимовска-Тошиќ, Маја. 2002. Оригинални книжевни состави во македонскиот XV век. Скопје: ИМЛ, стр. 41-60; Македонска книжевност IX-XVIII век. 2008. Избор, редакција, предговор, книжевно-историски коментари и белешки Илија Велев. Битола: Микена, стр. 312-314; Киселков, Васил. 1939. „Рилскиот книжовник Мардариј“. Училишен преглед, кн. 9, стр. 1009-1026; Поп-Атанасов, Ѓорги, Велев, Илија, Јакимовска-Тошиќ, Маја. 1997. Скрипторски центри во средновековна Македонија. Скопје: ИМЛ, стр. 69-74; Христова, Боряна. 1982. Два ръкописни шестоднева от сбирката на Рилския манастир, Език и литература, бр. 2, стр. 57-65; Христова, Боряна. 1992. „Мардариј Рилски“ во: Старобългарска литература. Енциклопедичен речник, София: Петър Берон, стр. 263-264.

Живот и дело

Опус

Библиографија

Контакт

Поважни линкови

МОНАХ МАРДАРИЈ

Живот и дело

Опус

Библиографија

Контакт

Поважни линкови